Driemaandelijkse uitgave van De Milieuboot vzw / nummer 62 / december 2010
Inhoud
Water herovert de Vlaamse steden. Project Nederschelde in Gent

Herinrichting en (her)waardering van de waterlopen, ontwikkeling van activiteiten op en langs het water… 0veral in Europa herovert het water momenteel de stadscentra. Het water opnieuw in de stad brengen staat op vele plaatsen bovenaan de agenda. Steden richten hun blik terug naar het water en spelen de aanwezigheid van water steeds meer als troef uit!

Steden ontstonden in het verleden vaak aan een rivier, vaak zelfs aan een samenvloeiing van twee rivieren. Zo ontstond Gent aan de samenvloeiing van de Schelde en de Leie. De daaropvolgende eeuwen kwamen ook de Lieve, het Kanaal Gent-Brugge-Oostende, de Sassevaart, het Kanaal Gent-Terneuzen en de Ringvaart tot stand. Een ingewikkeld kluwen van kanalen en waterlopen maakt de stad goed bereikbaar via het water en verbindt haar ook met de zee. Het water speelde op die manier een cruciale rol in de ontwikkeling van de stad en Gent zou eeuwenlang de belangrijkste stad van de Nederlanden blijven voor de productie van laken, vlas en katoen.

Maar gaandeweg bekoelde de liefde tussen de stad en zijn water. Door de regelmatige overstromingen en de problematiek van watervervuiling verdween het water geleidelijk uit het stadsbeeld. Omdat de Gentse binnenwateren doorheen de jaren transformeerden in echte riolen, werden ze vanaf de 19de eeuw in snel tempo gedempt of overwelfd. Ook de Nederschelde was ditzelfde lot beschoren. Het laatste stuk van de Nederschelde werd pas in de jaren ’60 van de vorige eeuw gedempt, waardoor ook de samenvloeiing van de Leie en de Schelde verbroken werd. Door de aanleg van de Ringvaart in diezelfde periode konden de schepen bovendien voortaan in een wijde boog rond de stad varen. Als gevolg daarvan werd het water in de stad nog meer verwaarloosd. In 1989 werd de biologische waterkwaliteit van de Gentse binnenwateren dan ook als ‘slecht’ tot ‘uiterst slecht’ gelabeld.

De laatste jaren worden echter opnieuw talrijke initiatieven ondernomen om de integratie van het water in de stad te bevorderen.
Zo bundelden het stadsbestuur van Gent en Waterwegen en Zeekanaal NV (W&Z) de krachten om de Gentse binnenwateren te doen herleven. Sinds de lancering van het plan ‘Herwaardering van de Gentse binnenwateren’ werd er al heel wat verwezenlijkt: kaaimuren werden verlaagd, bruggen gerenoveerd, jaagpaden en fietsassen werden aangelegd. In de versteende omgeving van de historische binnenstad van Gent worden op deze manier mens en natuur terug dichter bij elkaar gebracht.

Naar aanleiding van een studiedag van Grenzeloze Schelde in 2009 verscheen in het nummer 58 van de Milieuboot Nieuwsbrief een artikel over Water in de stad Gent. In het nummer 59 werd ook al aandacht geschonken aan het project Oude Dokken.

In dit artikel wordt stilgestaan bij een ander ambitieus project rond de integratie van water in de stad Gent: het heropenen van de Nederschelde. Het heropenen van de waterweg en het herwaarderen van de publieke ruimte langs het water moet de leefbaarheid in het zuidelijke deel van het historisch stadscentrum aanzienlijk verhogen. Door het opnieuw openleggen van de gedempte Nederschelde tussen het Bisdomplein en de Nieuwbrugkaai wordt bovendien de historische samenvloeiing van de Leie en de Schelde in ere hersteld. Dit project is een onderdeel van het Europees samenwerkingsproject Water in Historic City Centres.

Al in 1999 werd gestart met de eerste werken in kader van het project Nederschelde. Eén deelproject betrof de aanleg van drie nieuwe bruggen, namelijk de Wijdenaardbrug (tussen het Bisdomplein en de Reep, de Nieuwbrug (tussen de Keizer Karelstraat en de Sint-Jacobsnieuwstraat) en Bavobrug (voor fiets- en voetgangers tussen de Veerkaai en de Nieuwbrugkaai).

Een ander onderdeel van het project was de heraanleg van de oude Portus Ganda. De oude haven evolueerde na de werken tot een moderne jachthaven voor maximaal 90 pleziervaartuigen. Het is er leuk vertoeven en de plaats is nu een belangrijke recreatieve en toeristische troef voor de stad. Bij goed weer is het aan de verlaagde kaaien aan de Rodetorenkaai steevast gezellig druk.

Nadien volgden onder meer de renovatie van het zwembad Van Eyck, het oudste overdekte zwembad in België, de aanleg van het nieuwe Veermanplein achter het zwembad en de aanleg van de fietsonderdoorgang onder de Sint-Jorisbrug.

Een cruciale volgende fase in het hele project is de bouw van een nieuwe sluis ter hoogte van de Oude Beestenmarkt. Deze sluis is nodig omdat het waterpeil in het stadscentrum meer dan een meter hoger is dan het peil in Portus Ganda. Op 22 september 2010 startte W&Z met de bouw van de Scaldissluis. Door de komst van deze sluis zullen vanaf medio 2012 pleziervaartuigen met beperkte doorvaarhoogte een rondvaart door het historische stadscentrum kunnen maken. Dankzij de speciale bootjesglijbaan zullen kajaks en kano’s langs de sluis kunnen om de stad te verkennen. Tegelijkertijd wordt ook de Oude Beestenmarkt, het plein aan de nieuwe Scaldissluis, aangepakt. Er komt een multifunctioneel gebouwtje met o.a. publiek sanitair en het plein zelf krijgt een verkeersluw karakter.

In het administratief centrum AC Portus, midden in het projectgebied, loopt al enige tijd een tentoonstelling over de werken. Via tekst, foto’s en simulatiebeelden wordt getoond hoe en wanneer het water langs de Oude Beestenmarkt en de Reep zal vloeien. Elke eerste maandagavond van de maand is het project Heropening Nederschelde daarenboven in een 3D-omgeving te bekijken. Als bezoeker kan je dan virtueel langs de oevers wandelen of met een bootje door de Scaldissluis varen.

De tentoonstelling is elke werkdag toegankelijk van 8 tot 17 uur.

Adres: inkomhal van Administratief Centrum (AC) Portus,
Keizer Karelstraat 1, 9000 Gent.

Gent in 3D bezoeken kan elke eerste maandagavond van de maand van 19 tot 21 uur.
De toegang is gratis, maar vooraf inschrijven bij Gentinfo is verplicht, tel. 09 210 10 10, van maandag tot en met zaterdag van 8 tot 19 uur.

 
Inhoud

De Milieuboot vzw
De Gheeststraat 16 -
9300 Aalst - tel. 053 72 94 20 - fax 053 80 87 43
E-mail - www.milieuboot.be
Reacties op de nieuwsbrief en/of voorstellen voor artikels zijn welkom via e-mail.

De werking van De Milieuboot wordt gesteund door het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid. Redactie: Dolores Baita, Christine Braet,
Annelies De Graeve, Mieke De Leeuw, Peter D'Herde,
Filip Uyttersprot, Kathleen Van Damme,
Martine Van de Vijver, Riet Van Mieghem

Vormgeving: Els Vanhaeght & Angelique Corthals

ICT consultancy: Gunter Van Dyck, Kenneth Demaret