Driemaandelijkse nieuwsbrief van De Milieuboot vzw / nummer 66 / december 2011
Inhoud
WATER, NATUUR EN MILIEU
Europese Commissie fluit Nederland terug in de Hedwigepolder

De Nederlandse regering wil de Hedwigepolder niet ontpolderen en had daarom een ander gebied aan de Westerschelde voorgesteld om nieuwe natuur te realiseren. Europees Commissaris Potocnik kwam, na onderzoek, tot de conclusie dat de alternatieve plannen van Nederlands minister Bleker niet voldoen. In Bleker's plannen wordt immers onvoldoende oppervlakte nieuwe getijdennatuur gerealiseerd om de Westerschelde te herstellen. Zo treedt Potocnik het standpunt van o.a. Natuurpunt bij.

De reactie van Bleker op de brief van Potocnik is voor Natuurpunt onaanvaardbaar, want hij wil meer wetenschappelijk onderzoek doen. In de laatste tien jaar zijn al talloze onderzoeken uitgevoerd door wetenschappers en onafhankelijke onderzoekscommissies, waaruit blijkt dat natuurherstel enkel kan door de getijdennatuur te vergroten door middel van ontpolderen. Uit deze onderzoeken kwam de Hedwigepolder ook als meest geschikte locatie naar voor. Verder onderzoek betekent opnieuw uitstel in een zaak die al veel te lang aansleept en dat is in vele opzichten slecht nieuws, en niet in het minst voor de tienduizenden trekvogels die afhankelijk zijn van dit getijdengebied. Vogelbescherming Nederland heeft de Nederlandse Staat eerder dit jaar voor de rechter gedaagd.

Na de afwijzing van het Nederlands alternatief door de Europese Commissie, roept Natuurpunt de Vlaamse regering op om er bij de Nederlandse regering op aan te dringen om zo snel mogelijk de ontpoldering van de Hedwige terug op te nemen en uit te voeren conform de afspraken uit de Scheldeverdragen. Bij weigering heeft Vlaanderen geen andere keuze dan zelf naar de rechter te stappen.

Ondertussen zet Vlaanderen het ontpolderingsproject gewoon door, in uitvoering van de afgesproken Scheldeverdragen. Men is in oktober reeds gestart met het afgraven van de Hedwigedijk in de Prosperpolder. Volgens Natuurpunt is dat logisch én correct: "pacta sunt servanda" is het credo van Vlaams minister-president Kris Peeters. Geen woorden maar daden dus.

Gelezen op 26 oktober 2011 op Natuurpunt: hier en hier

Oude Schelde-arm kan het 'Gentse Zwin' worden

Waarom dure baggerwerken uitvoeren als er goedkopere en betere oplossingen bestaan. Dat is het standpunt van Natuurpunt rond het 'Gentse Zwin', een dichtgeslibde arm van de Zeeschelde tussen Gentbrugge en Melle. Daar klagen de bewoners nu over geurhinder en knijten en vragen ze bij minister Crevits om baggerwerken. Maar er zijn andere oplossingen. De minister is geïnteresseerd in het standpunt van Natuurpunt en kijkt uit naar hun voorstel.

Geurhinder en knijten ('Scheldemuggen') storen al jaren enkele bewoners rond het biologisch zeer waardevolle 'Gents Zwin'. Natuurpunt Gent erkent het probleem maar stelt dat de voorgestelde baggerwerken de problemen niet zullen oplossen. In september antwoordde minister Crevits nog op een parlementaire vraag dat niets doen geen optie is. Daar is Natuurpunt niet akkoord mee: de geurhinder zal niet verdwijnen door te baggeren, want dan komt de oude vervuiling bloot te liggen. Deze vervuiling aanpakken is volgens Frank Maes (beleidsmedewerker Natuurpunt Gent) onbetaalbaar. Hij wijst er ook op dat er door het dichtslibben een uniek zoetwatergetijdegebied is ontstaan, een soort ‘Land van Saeftinghe’ of ‘Zwin’ dat tot in Gent reikt. Waarom zou dat niet behouden worden? Het muggenprobleem zal vanzelf verdwijnen door verdere rietgroei. Niet baggeren kan dus wel een oplossing bieden volgens Natuurpunt.

Wat betreft de plannen om een nieuwe sluis te bouwen heeft Natuurpunt ook een voorstel: bouw ze niet ter hoogte van Heusdenbrug (zoals nu in voorstel staat), maar verschuif ze een eind stroomopwaarts richting Gent. Dan blijft het grootste gedeelte van het getijdengebied gevrijwaard (en dus dure compensatie vermeden). Daarenboven kan over de sluis een veilige wandel- en fietsverbinding gemaakt worden tussen de Gentbrugse Meersen en de Damvallei. De omwonenden achter de sluis zijn zo nog steeds van de overlast verlost en de oplossing is goedkoper dan het voorziene budget. Een win-winsituatie volgens Natuurpunt. Op het kabinet van Crevits tonen ze interesse voor dit standpunt en wachten ze op het uitgewerkte voorstel van Natuurpunt.

Gelezen op Natuurpunt en hier

Vijf maal kort over waterkwaliteit in Vlaanderen

De aanleg van een gecontroleerd overstromingsgebied (GOG) dient in de eerste plaats om wateroverlast tegen te gaan. Het GOG van Bernissem (Sint-Truiden) op de Melsterbeek (Demerbekken) staat tegenwoordig voor ongeveer een derde permanent onder water en vormt zo een wetland. Het VMM deed onderzoek naar het zelfzuiverend vermogen van dergelijk type GOG. Hieruit blijkt dat dit een positieve impact heeft op de waterkwaliteit: niet alleen het gehalte aan zwevende stoffen daalde drastisch, maar vooral de verwijdering van nutriënten nam sterk toe.

In het artikel van de VMM kan je meer lezen over dit onderzoek, en het volledige evaluatierapport over het zelfzuiverend vermogen van het GOG van Bernissem kan je op de website van de VMM raadplegen.


De kwaliteit van de Gentse binnenwateren staat op haar hoogste peil sinds het begin van de metingen. Een streetfishing-wedstrijd eind oktober illustreerde dit: 848 vissen werden in vijf uur tijd uit de binnenwateren gevist. De verbeterde waterkwaliteit is vooral te danken aan een betere doorstroming, omdat de sluizen regelmatig worden geopend. Er is minder stilstand en dat heeft een positieve invloed op de kwaliteit. Toch is het water nog steeds flink verontreinigd: de kwaliteit is van zwaar naar matig verontreinigd gegaan. De Europese richtlijn om tegen 2015 een watersysteem van goede kwaliteit te halen is nog veraf.

Het volledige artikel vind je hier.
Al 15 jaar vormt de aanwezigheid van onkruidbestrijdingsmiddelen zoals glyfosaat en zijn persistente afbraakproduct AMPA een internationaal probleem. Dat bleek ook uit de meetcampagne in 2010 naar de aanwezigheid ervan in de Maas en haar zijrivieren. De VMM nam ook deel aan deze campagne en bemonsterde op alle relevante oppervlaktewateren en effluenten van rioolwaterzuiveringinstallaties (RWZI) in het stroomgebied van de Maas in Vlaanderen. Deze bevestigen dat de norm voor glyfosaat nog steeds op veel plaatsen wordt overschreden. Het Maasstroomgebied voorziet in de waterproductie van zo'n 6 miljoen mensen in Nederland en België. De aanwezigheid ervan in het Maaswater vormt een probleem voor de drinkwaterproducenten.

Meer details lees je in het artikel van de VMM.
Na herhaaldelijk aandringen van de Europese Commissie zette minister Schauvliege een volgende stap om de nitraatresiduwaarden te verstrengen en zo de Vlaamse waterkwaliteit te verbeteren. De effectiviteit van dit mestbeleid zal beoordeeld worden bij de evaluatie in 2014. De milieubeweging zal hier mee op toezien. Het komt er de volgende jaren op aan om de voornemens ook op het terrein waar te maken, want halen we in 2014 de doelstellingen voor zowel oppervlaktewater als grondwater niet, dan zal de Minister van Leefmilieu genoodzaakt zijn om drastische maatregelen te nemen die een grote impact zullen hebben op de bemestingspraktijken van landbouwers. Voor 2018 is immer een doelstelling vastgelegd, die nog slechts 5% overschrijdingen van de norm toelaat, waar dit vandaag nog in 1/3 van de meetpunten het geval is.

Meer lezen
Het jaarrapport water 2010 van VMM toont aan dat de waterkwaliteit positief evolueert als gevolg van de uitbreiding en verbetering van de openbare waterzuivering en van de inspanningen van de bedrijven en de landbouw. Als gevolg van de investeringen verhoogde de zuiveringsgraad van het huishoudelijk afvalwater de afgelopen 20 jaar van 30% naar 80%. Toch behoort Vlaanderen tot de achterblijvers op het vlak van de zuivering van het huishoudelijk afvalwater binnen Europa. Zo bedroeg het EU gemiddelde jaren geleden al rond de 80%. Hoewel wij meer investeren in rioleringen en waterzuiveringsinstallaties dan onze buurlanden ligt de zuiveringsgraad daar ruim boven de 90%. De meerkost is een gevolg van het versnipperde bebouwingspatroon in Vlaanderen. Bij een meer aaneengesloten bebouwing kunnen dergelijke nutsvoorzieningen veel efficiënter en goedkoper worden uitgebouwd.

Gelezen op Bond Beter Leefmilieu en in de laatste editie van Aqua.

Coördinatie Zenne heeft voorjaarsprogramma 2012 klaar

Elke maand organiseert Coördinatie Zenne een begeleide wandeling, bezoek, boottocht of fietstocht naar één van de waterlopen in het Zennebekken. Tijdens de activiteit vertelt een gids over de geschiedenis en de actualiteit van de waterloop, over de natuur, de functies,...
Een gastspreker geeft bijkomende uitleg over de actuele problemen en uitdagingen in verband met de betrokken waterloop. Waterbeheersing, waterkwaliteit, waterzuivering, landschappelijke betekenis en de rol die de waterloop kan spelen, mobiliteit en recreatie behoren zeker tot de mogelijke thema's.

De activiteit wordt afgesloten met een drink in een lokaal café, een aangenaam moment voor een interessante babbel...

De eerste twee activiteiten voor 2012 zijn:

  • Dinsdag 31 januari om 14u: De rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) Brussel-Noord
  • Dinsdag 14 februari om 14u: Het Zennegat in Mechelen
Het volledige programma en meer info vind je op de activiteitenkalender van Coördinatie Zenne

Fototentoonstelling in NEC De Vroente: nog tot 24 december


De fototentoonstelling "Stille plekjes in de Kempen" kan je nog tot en met 24 december bezoeken in NEC De Vroente in Kalmthout. De foto's zijn gemaakt door amateur- fotografen die deelnamen aan de gelijknamige fotowedstrijd. De 20 geselecteerde inzendingen geven een prachtig overzicht van stille plekjes in de Kempen. Laat je verrassen door de schoonheid van de Kempen en maak kennis met het verhaal achter elke foto.

Gratis toegang!

Meer info over NEC De Vroente
Natuurindicatoren 2011 van het INBO

Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek heeft de brochure Natuurindicatoren 2011 uitgebracht. Hierin wordt de toestand van de natuur in Vlaanderen anno 2011 aan de hand van 22 natuurindicatoren beschreven. Op basis van deze indicatoren worden de belangrijkste bevindingen in een aantal thema's ('soorten', 'beschermde gebieden', 'buitengebied', 'water', 'voetafdruk en 'maatschappelijk draagvlak') samengebracht en kort toegelicht.

Je kan ook terecht op de website Natuurindicatoren, die op een compacte wijze feiten en cijfers over de natuur en het natuurbeleid in Vlaanderen in beeld brengt. Waar mogelijk gebeurt dit via tijdreeksen die weergeven hoe een fenomeen evolueert. Een voorbeeld hiervan is de indicator 'Bosgezondheid'. Vaak zijn er echter onvoldoende monitoringgegevens beschikbaar om dergelijke tijdreeksen op te stellen. In dat geval wordt getracht om trends op een andere manier voor te stellen.

Wil je weten wat de huidige toestand is van de natuur in Vlaanderen, ga naar www.natuurindicatoren.be.

Toegenomen verharding oorzaak dat groter gebied Denderbekken overstroomde

Had de zware overstroming van eind 2010 in het bekken van de Dender en haar zijrivier Mark zich in 1985 voorgedaan dan was het overstroomde gebied veel beperkter geweest. Althans volgens de masterproef van Stef Vissers en Vincent Wolfs, studenten ingenieurswetenschappen aan de K.U. Leuven.

De voornaamste reden is de toename van de verharde oppervlakte langs beide waterlopen die de afgelopen 25 jaar met 35 procent toenam. Door de grondverharding stroomt het water veel sneller naar de rivier en zijn de piekwaterhoogten in de waterlopen hoger. Langs de Mark en de Dender zouden in 1985 bij een gelijkaardige overstroming een minder uitgestrekt gebied onder water gelopen zijn.

De onderzoekers waarschuwen voor de nog toenemende verstedelijking en pleiten ervoor om in de toekomst zoveel mogelijk water lokaal te laten infiltreren, door bv. doorlatende bestratingen en herwaarderen van het grachtenstelsel. Ze pleiten er voorts voor om de geplande vernieuwing van de meer dan 100 jaar oude stuwen op de Dender zo snel mogelijk door te voeren. Het baggeren van de Dender in Vlaanderen zou nadien een bijkomende positief effect hebben, maar de duurzaamheid van dergelijke maatregel wordt betwijfeld. Aanleg van wachtbekkens lang de Mark zou enkele gebieden van overstroming gevrijwaard hebben. Langs de Dender is het effect hiervan eerder beperkt.

Gelezen op Argus
VITO laat Aqua DroneTM te water, een meetplatform van de nieuwe generatie

Waterlopen en –reservoirs zijn complexe systemen, en dus is een groot aantal parameters en metingen nodig om de toestand correct te beoordelen en beslissingen te nemen, en liefst op een efficiënte en snelle manier. Met dit doel in gedachten heeft de VITO de Aqua DroneTM ontwikkeld: een onbemand geïntegreerd en intelligent meetplatform voor milieuonderzoek in kust- en binnenwateren. De Aqua DroneTM bevat heel wat sensoren die een breed gamma aan parameters over de watertoestand opmeten. Deze data wordt door intelligente software verwerkt tot gedetailleerde informatie, die wordt doorgegeven naar de eindgebruiker. Volgens de VITO is dit een meetplatform waar waterbeheerders en bedrijven behoefte aan hebben.

Meer info over de Aqua DroneTM en zijn toepassingen
De Noordzee in 2022: leeggevist of (terug) vol leven?

Op een zonnige dag aan de Belgische kust een lekker stukje vis eten op de dijk, wordt dit weldra een utopie? Misschien wel, want als het Europees visserijbeleid dezelfde koers blijft varen en er geen radicale hervorming is, dan zijn de Europese wateren tegen 2022 volledig uitgeput. In de zogenaamde 'Bleu teams' doet de Europese Commissie in de verschillende Europese lidstaten haar nieuw voorstel voor het visserijbeleid uit de doeken. Het Commissievoorstel beweert radicaal te zijn maar laat nog veel vragen onbeantwoord. Gelukkig is de hervorming pas afgerond begin 2013. In de komende maanden wordt het voorstel van de Commissie verder besproken en aangepast in de Europese Visserijraad en het Europees Parlement.

Het volledige artikel kan je lezen in natuur.blad van Natuurpunt
Zuid-Azië bedreigd door smeltwater van dak van de wereld

China en Nepal hebben de voorbije jaren elk al meer dan twintig uitbarstingen van overvolle gletsjermeren meegemaakt. En de toekomst ziet er niet al te rooskleurig uit. Ook Pakistan en Bhutan werden al getroffen door verscheidene van die overstromingen, het gevolg van het snelle wegsmelten van het ijs in de Himalaya en de Hindoekoesj.
Het Internationaal Centrum voor Geïntegreerde Bergontwikkeling in Kathmandu (Icimod) heeft een nieuw onderzoek over overstromingen als gevolg van de uitbarsting van gletsjermeren klaar. Het werd voorgelegd op de klimaattop in het Zuid-Afrikaanse Durban. Wetenschappers bekeken bijna 1700 hooggelegen bergmeren in China en Nepal, voor het grootste deel op satellietbeelden.
De resultaten van de studie zijn nog niet bekend, maar het staat vast dat ze alarmerend zullen zijn. Bij een eerder onderzoek in 2010 lijstte het Icimod 179 gletsjermeren in China, India, Nepal en Pakistan op die dreigen uit te barsten. In Bhutan zouden er nog eens 25 bergmeren niet te vertrouwen zijn.

Lees het volledige artikel hier.
Dag van de Natuur en 10 jaar Natuurpunt

Op niet minder dan 147 locaties vond in het weekend van 19 en 20 november 2011 de 'Dag van de Natuur' plaats. Natuurpuntvrijwilligers organiseerden een natuurbeheerdag waar iedereen meer dan welkom was. Het enthousiasme was erg groot; meer dan 8.000 mensen staken de handen uit de mouwen. De terreinploegen van Natuurpunt hadden de actie voorbereid en boorden de voorbije week maar liefst 32.800 plantgaten!

Een overzicht van dit prachtige weekend vind je bij Natuurpunt.

Op 10 december vierde Natuurpunt hun jubileumfeest voor hun 10-jarig bestaan, met een terugblik, een bedanking van iedereen die een bijdrage leverde en een blik naar de toekomst! Onze hartelijke gelukwensen voor '10 jaar Natuurpunt': een 'pluspunt voor natuur'! Lees de jubileumboodschap op hun website met daarin wat Natuurpunt de laatste 10 jaar realiseerde, en bekijk er ook een fotospecial.
Inhoud

De Milieuboot vzw
De Gheeststraat 16 -
9300 Aalst - tel. 053 72 94 20 - fax 053 80 87 43
E-mail - www.milieuboot.be

Reacties op de nieuwsbrief en/of voorstellen voor artikels zijn welkom via e-mail.

De werking van De Milieuboot wordt gesteund door het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid. Redactie: Dolores Baita, Christine Braet,
Annelies De Graeve, Mieke De Leeuw, Heleen Haven
Filip Uyttersprot, Kathleen Van Damme, Martine Van
de Vijver, Riet Van Mieghem, Arnout Willockx

Vormgeving: Els Vanhaeght & Angelique Corthals

ICT consultancy: Gunter Van Dyck, Kenneth Demaret