Het Kanaal Roeselare-Leie verbindt Roeselare met de Leie in Ooigem. Omdat het kanaal
uitmondt in de Leie behoort het tot het Leiebekken.
|
Het Kanaal Roeselare-Leie en de Mandel ter hoogte van Ingelmunster
|
Een kanaal voor de industrie
Een goede verbinding is noodzakelijk voor de economische ontplooiing van een stad.
Ook Roeselare wilde zo'n verbinding. De Mandel die door Roeselare stroomt, was in het
verleden wel bevaarbaar maar niet ideaal als waterweg. Halfweg de
19de eeuw werd beslist om
een nieuw kanaal te graven tussen Roeselare en de Leie. De werken duurden 9 jaar en op
1 januari 1872 werd het kanaal opengesteld voor de scheepvaart. Het Kanaal Roeselare-Leie
ontwikkelde zich vanaf de jaren '30 tot de economische slagader van de regio.
Het water in het kanaal
Het kanaal begint in Roeselare en eindigt in Ooigem (Wielsbeke), waar de sluis van Ooigem
de overgang maakt tussen het kanaal en de Leie. Het nodige water voor het kanaal
wordt opgepompt uit de Leie in Ooigem.
Oorspronkelijk was het de bedoeling dat het kanaal in Roeselare gevoed zou worden
met water van de Mandel. Nu gebeurt dat slechts uitzonderlijk. Tijdens langdurige
regens en hoge waterstanden komt het Mandelwater in het kanaal door het optrekken
van de schotbalken aan de kop van de vaart in Roeselare.
Waterkwaliteit kanaal en Mandel
|
De Mandel ter hoogte van Emelgem
|
Er wordt weinig geloosd in het kanaal en er komen weinig beken in uit.
De waterkwaliteit is dan ook vrij goed. Beken die het kanaal kruisen, gaan
via duikers (sifons) onder het kanaal door en monden uit in de Mandel.
De Mandel loopt op linkeroever evenwijdig met het kanaal. Omwille van de slechte
waterkwaliteit werd de Mandel op vele plaatsen ingekokerd en dus aan het zicht
onttrokken (bv. in Roeselare en Izegem). Maar een ingekokerde beek kan bij hevig
regenweer lang niet zoveel water afvoeren, wat wateroverlast met zich kan meebrengen.
Gelukkig geven de laatste kwaliteitsmetingen voor de Mandel nu een iets betere
kwaliteit aan dan pakweg tien jaar geleden, toen ze nog een dode beek was. Maar
de Mandel voldoet nog lang niet aan de kwaliteitsdoelstellingen. Een belangrijke
reden hiervoor is de lage zuiveringsgraad van de aanpalende gemeenten, met
uitzondering van Roeselare. Het huishoudelijk afvalwater én ook dat van de
industrie komt nog grotendeels ongezuiverd in de Mandel terecht! Wel worden
er steeds meer rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI's) gebouwd waardoor
de waterkwaliteit van de Mandel in de toekomst nog zal verbeteren.
Kop van de vaart
|
De Brabander Voeders in Roeselare
|
Aan de kop van de vaart in Roeselare vind je het ene bedrijf naast het andere.
Grote schepen moeten over een speciale vergunning beschikken om de haven binnen
te mogen. Ze zijn vaak te groot om in de havenkom te zwaaien (= scheepsterm voor
'draaien'). Ze moeten er daarom achteruit in varen. Ze kunnen wel zwaaien in
de zwaaikom net buiten de haven van Roeselare.
Industrie
In de haven van Roeselare vinden we voornamelijk veevoederbedrijven, betoncentrales
en voedingsbedrijven. In totaal staan er een 8-tal laad- en losinstallaties op
de kade. Bekende namen van veevoederbedrijven zijn Hanekop - Molens Vanhollebeke,
Versele-Laga en De Brabander Voeders. Als voedingsbedrijven vind je er o.a.
Maselis en Soubry.
Op het bedrijventerrein Schaapbrugge in Rumbeke (Roeselare) staan 12 gigantische
brandstoftanks van Unitank-G&V met een gezamenlijke capaciteit van ca. 230.000 ton.
De volledige bevoorrading gebeurt via het kanaal met binnenvaartschepen die hun
vracht via een eigen pijpleidingensysteem rechtstreeks lossen in het
brandstoffendepot. Hiervoor werd een nieuwe aanleginstallatie langs het kanaal
gerealiseerd.
|
Het bedrijf Spano aan het Kanaal Roeselare-Leie in Ingelmunster
|
Ook Izegem wordt aangekondigd door opvallende bedrijven. Danis en ForFarmers Hendrix
zijn twee veevoederbedrijven. Bij Vandemoortele, dat zich zowel op linker- als op
rechteroever bevindt, worden allerlei oliën geproduceerd en verwerkt. Pijpen lopen
over het kanaal heen zodat producten en afvalstoffen van de ene oever naar de andere
vervoerd kunnen worden.
De aanvoer van de grondstoffen gebeurt grotendeels per schip, de rest met
goederentreinen.
In Oostrozebeke ligt het bedrijf Spano (in 2013 overgenomen door de Unilin-groep).
Spano heeft samen met Indaver en de afvalintercommunales een systeem van recyclage
van afvalhout opgezet. Het afvalhout van de containerparken wordt gerecycleerd tot
spaanplaat. Spano besliste om 500.000 m3
houtgrondstoffen per jaar via binnenschepen
aan te voeren. Hiervoor is een 155 m lange kaaimuur gebouwd. Ter hoogte van
Spano staat een proceswaterinstallatie die door het drinkwaterbedrijf
De Watergroep wordt uitgebaat. Het aan het kanaal onttrokken water wordt er
mechanisch gezuiverd en fungeert als ruw proceswater voor Spano.
Recreatie
|
Vissen in het Kanaal Roeselare-Leie
|
Vanaf de Schaapsbrug begint de eerste snelvaartzone op het kanaal die doorloopt
tot de zwaaikom van Izegem. De tweede snelvaartzone loopt van de Wantebrug
tot 50 m vóór de sluis van Ooigem.
Izegem heeft een eigen jachthaven en watersportvereniging, Ingelmunster een
watersportvereniging.
Ook in Ooigem aan de oude drietrapssluis kunnen jachtjes aanmeren.
Naast de jet- en waterskiërs kan je ook meer rustige waterrecreanten
tegenkomen. Hengelaars zie je op verschillende plaatsen hun geluk beproeven
en fietsers gebruiken het jaagpad voornamelijk op rechteroever.
Natuur
Stroomafwaarts van Izegem, net voorbij de Emelgembrug op de linkeroever,
bevindt zich op grondgebied Ingelmunster het natuurreservaat Mandelhoek.
Naast moerassen en poelen met specifieke flora en fauna (amfibieën) zijn
er ook bosjes, ruigten, droge en natte weiden.
Ondanks het feit dat het Kanaal Roeselare-Leie een goede waterkwaliteit heeft,
waren er tot voor kort op dit kanaal nog geen geschikte mogelijkheden waar
vissen konden paaien en hun eitjes afzetten. Het visbestand was dan ook
bijna volledig afhankelijk van de jaarlijkse visuitzettingen. Met de aanleg
van een vispaaiplaats* in Ingelmunster
zal het visbestand zich hopelijk meer
natuurlijk in stand kunnen houden. Op termijn zouden er nog meer
paaiplaatsen komen. Tegen de brug ligt nog een kikkerpaaiplaats.
Paaiplaatsen zijn niet alleen interessant voor de vis- en kikkerbestanden.
Ook heel wat waterplanten (gele plomp, dichtbladig fonteinkruid, gedoornd hoornblad,...)
en oeverplanten (gele lis, kattenstaart, zeggen en biezen,...) horen bij dit biotoop.
Sluizen
|
De sluis in Ooigem
|
Op het Kanaal Roeselare-Leie waren oorspronkelijk twee sluizen:
een in Kachtem (Izegem), waarnaar de naam 'Sasbrug' nog verwijst,
en de drietrapssluis in Ooigem.
Deze kleine sluizen en de vele ophaalbruggen hinderden echter het
toenemende weg- en scheepvaartverkeer. De sluis in Kachtem werd verwijderd.
In Ooigem werd naast de kleine drietrapssluis een grotere sluis gebouwd,
die officieel geopend werd op 14 december 1973.
De lengte van de schutkolk is 115 m en de breedte is 12,5 m.
De oude drietrapssluis is sinds 2007, na restauratiewerken, opnieuw in
gebruik. Ze dient voor het schutten van pleziervaartuigen en maakt
een betere regeling van de waterafvoer mogelijk. Deze sluis is meer
dan 120 jaar oud (van 1872) en bestaat uit drie opeenvolgende sassen,
elk met een verval van 2,40 m. Puntdeuren scheiden de drie sassen.
In de deuren zitten schuiven (hefschuiven) die met de hand bediend worden.
De drietrapssluis is nu als monument geklasseerd.
* Een vispaaiplaats is via twee buizen met het kanaal verbonden.
De buizen zorgen voor een lokstroom die vissen in en uit de paaiplaats doet zwemmen.
|