De Milieuboot Nieuwsbrief 92 | oktober 2019

METAMORFOSE SIGMAGEBIEDEN IN BEELD GEBRACHT

Vlaanderen beter beschermen tegen overstromingen van de Schelde en haar zijrivieren en tegelijk de waardevolle Scheldenatuur een boost geven. Dat is het doel van het Sigmaplan. De Vlaamse Waterweg nv coördineert het Sigmaplan en staat in voor het waterbeheer en de waterveiligheid. Om de natuurdoelen te verwezenlijken, werkt de waterwegbeheerder nauw samen met Natuur en Bos van de Vlaamse overheid. Bovendien bieden deze gebieden ook een antwoord op de gevolgen van de klimaatverandering. We bekijken twee Sigmagebieden van naderbij: de Polders van Kruibeke en de Cluster Kalkense Meersen.





De Polders van Kruibeke liggen in het Waasland op het grondgebied van Kruibeke, Bazel en Rupelmonde langs de Schelde. In zijn eentje maakt dit 600 hectare groot gecontroleerd overstromingsgebied Vlaanderen vijf keer veiliger. Het gebied combineert verschillende technieken om meer ruimte te geven aan de rivier: gecontroleerd overstromingsgebied (GOG), gecontroleerd overstromingsgebied met gereduceerd getij (GOG-GGG) en ontpoldering.

© De Milieuboot | Watervallen van Kruibeke

De indrukwekkende 'watervallen van Kruibeke', die tweemaal per etmaal bij hoog tij via een indrukwekkende inwateringssluis (Meiresluis) Scheldewater in de polders lossen zijn een unieke bezienswaardigheid. Bij eb stroomt het water via de uitwateringssluis (Meyvissluis) weer naar de Schelde.

De Polders zorgen niet alleen voor de veiligheid van inwoners van de streek maar ze bevatten ook een uniek en uitgestrekt natuurgebied. En die natuur trekt heel wat geïnteresseerden aan. In de Polders kan je niet enkel wandelen, fietsen, zeldzame dier- en plantensoorten bewonderen. Je vindt er ook verschillende kunstwerken, informatieborden, vogelkijkhutten en picknickbanken terug.

De Vlaamse Waterweg nv breidde de belevingsmogelijkheden in het gebied nog verder uit. Er werd een vlonderpad doorheen het slik- en schorgebied gebouwd en een belevingsplatform aan de Meiresluis. Aan de Meyvissluis is nu een uitkijkheuvel van waar je de hele polder kunt overschouwen en op de dijk tussen de Scheldelei en het natuurgebied Kortbroek werd een 30 meter lange wilgentunnel gevlochten.


© sigmaplan.be | Klik op de kaart om te vergroten.                                                   © sigmaplan.be | Klik op de foto en vergelijk 2009-2019.

Het LIFE+-project Scalluvia zette vijf jaar lang in op het herstel van 90 hectare elzenbroekbossen en kreken in de Polders van Kruibeke. Ook het herstel van het visbestand werd in dit kader gemonitord en vooruit geholpen. Elzenbroekbossen zijn natte bossen en herbergen een grote diversiteit aan planten en dieren. Ze zijn zeldzaam op wereldschaal.

Dat vissen wel varen bij de nieuwe natuurgebieden van het Sigmaplan, blijkt uit de aanwezigheid van jonge paling in de Barbierbeek in Kruibeke. Dit betekent dat de vissen hun weg hebben gevonden van de Atlantische oceaan via onder andere de visvriendelijke stuw aan de Blauwe Gaanweg tot in de Polders van Kruibeke. Die stuw werd in 2015 aangelegd om het waterpeil in de zeldzame Elzenbroekbossen van de Polders te regelen en heeft in eerder onderzoek haar nut al bewezen als doorgang voor tal van vissen.

Palingen zijn echte globetrotters
Jonge paling of glasaal arriveert in het voorjaar aan onze kust na een tocht van duizenden kilometers door de Atlantische oceaan. Door gebruik te maken van de getijdestroming trekt hij vervolgens onze rivieren op, op zoek naar een geschikt plekje om op te groeien, waaronder dus de Polders van Kruibeke. Zodra hij geslachtsrijp is, trekt de paling weer naar de Atlantische oceaan om zich voort te planten.



Ontdek de Scheldenatuur in de Polders van Kruibeke! Ga op stap met de Barbiergidsen, maak een kunstige wandeling of speur naar kikkers in de amfibieënpoel in het Kortbroek. Lees er meer over op website van het Sigmaplan.



In een uitgestrekt gebied van liefst 950 hectare op het grondgebied van Berlare, Laarne, Wetteren en Wichelen heeft de Schelde haar bewegingsruimte teruggekregen. Dankzij overstromingsgebieden, ontpoldering en natte weilanden is deze regio nu veel beter beschermd tegen wateroverlast.

Het Sigmagebied Cluster Kalkense Meersen bevat gecontroleerde overstromingsgebieden (GOG), een gecontroleerd overstromingsgebied met gereduceerd getij (GOG-GGG), een ontpoldering en wetlands. Wetlands zijn natte natuurgebieden die fungeren als een spons en het regenwater lange tijd vasthouden. Deze vormen van natuurversterking zijn een paradijs voor libellen, amfibieën, vissen en tal van vogels. Aandacht voor de natuur en specifiek voor weidevogels is broodnodig in Vlaanderen. Sinds 2000 zijn bijvoorbeeld broedende grutto’s met zo’n 20 à 30 procent afgenomen en ook andere weidevogels zoals de wulp en de kievit gaan achteruit.

De transformatie van de Cluster Kalkense Meersen werpt alvast vruchten af, zo bleek een aantal jaar terug uit een onderzoek van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO).

In het deelgebied Bergenmeersen in Wichelen trof je voor de inrichting in 2013 nauwelijks vogels aan. Sindsdien is het aantal doelsoorten - kwetsbare of bedreigde vogels die een leefgebied op maat kregen, waaronder de grutto - verdrievoudigd. En in Paardeweide dat ingericht werd als wetland, is het aantal vogelsoorten tussen 2008 en 2014 vertwintigvoudigd!

De lepelaar
De zeldzame witte moerasvogel is al enkele jaren een vaste gast, maar tot broeden kwam het nog niet. Met een drijvend broedeiland wil vzw Durme lepelaars verleiden om hun nest te maken in het rietatol van Paardeweide.



Ook de visbestanden varen wel bij de opwaardering van de Kalkense Meersen. Dat valt voor een groot deel te danken aan de visvriendelijke maatregelen die genomen zijn. In 2018 analyseerden onderzoekers van het INBO de Schelde in de buurt van de Kalkense Meersen. In totaal vingen ze daar negentien verschillende soorten. Als je weet dat er in heel Vlaanderen 38 vissoorten voorkomen, is 19 soorten op dit stuk van de rivier niet slecht.

Een van de beviste locaties in de Kalkense Meersen is de Bellebeek. In 2017 werd een visvriendelijke uitwateringssluis op de plek waar de Bellebeek uitmondt in de Schelde gebouwd en vistrappen aangelegd. In het veel luwere water vinden vissen een ideale paaiplek en kraamkamer, waar jonge visjes kunnen opgroeien voor ze naar de rivier of de zee zwemmen. Vooral de bot, een platvis, lijkt daarvan te profiteren.

In de Bellebeek ving het INBO uiteindelijk vijftien vissoorten, voornamelijk brasem, blankvoorn en brakwatergrondel. Een gevarieerd visbestand dus, en twee soorten meer dan bij de tellingen in 2016.

Niet alleen de natuur viert hoogtij in de Kalkense Meersen. Ook toerisme is een belangrijke troef van deze opgefriste natuurregio. Zo breidde Toerisme Oost-Vlaanderen in 2017 het wandelnetwerk nog uit. De dagjestoerist en verblijfstoerist zal sneller en flexibeler onthaald en wegwijs geholpen worden in het gebied. Zo kan je als wandelaar of fietser vlot genieten van deze unieke natuuromgeving!


© sigmaplan.be | Klik op de kaart om te vergroten.                                                    © sigmaplan.be | Klik op de foto en vergelijk 2015-2019.

Bronnen: www.sigmaplan.be - http://scalluvia.eu/

Reacties op de nieuwsbrief en/of voorstellen voor artikels zijn welkom

Het project Educatieve Milieuboottochten wordt gesubsidieerd door het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid.
De Milieuboot vzw - De Gheeststraat 16 - 9300 Aalst - tel. 053 72 94 20
| www.milieuboot.be | Uitschrijven | Privacy |