Driemaandelijkse nieuwsbrief van De Milieuboot vzw / nummer 61 / oktober 2010
Inhoud
WATER, NATUUR EN MILIEU
19 oktober studiedag op de Boven-Schelde:
waterbeheersing en vernieuwing van de stuwen
op een multifunctionele waterweg


Dinsdagnamiddag 19 oktober organiseert Grenzeloze Schelde i.s.m. de afdeling Bovenschelde van Waterwegen en Zeekanaal NV (W&Z) een studiedag tijdens een boottocht op de Boven-Schelde, al eeuwen een belangrijke transportas. Tijdens deze studiedag staat het thema 'waterbeheersing' centraal.
W&Z is volop bezig met het vernieuwen en ontdubbelen van de stuwen van Oudenaarde, Asper en Kerkhove. Dit grootse project komt niet alleen de scheepvaart op de Boven-Schelde ten goede, maar ook ... de vissen. Door de realisatie van visnevengeulen vormt het stuw-sluiscomplex immers niet langer een onoverbrugbare hindernis voor de opwaarts migrerende vissoorten.
Deskundige sprekers lichten verschillende aspecten van deze multifunctionele waterweg toe: waterbeheersing, scheepvaart, economie, natuur, waterkwaliteit, erosie, gemeentelijke projecten, zachte recreatie... Op het einde van de dag wordt de balans opgemaakt.
Het doelpubliek voor dit project zijn in het bijzonder gemeentelijke, provinciale en gewestelijke politici, administraties en technische diensten, bedrijven, (milieu)verenigingen en media.

Meer info >>

Deze activiteit is een organisatie van Grenzeloze Schelde in opdracht van en in samenwerking met W&Z afdeling Bovenschelde, met medewerking van o.a. De Milieuboot.

VMM Jaarrapport Water 2009


De kwaliteit van het oppervlaktewater in Vlaanderen is sinds het begin van de jaren negentig aanzienlijk verbeterd. Dit is te danken aan meer en betere openbare zuivering en de inspanningen van de bedrijven. Optimisme is hier dus op zijn plaats, zij het met enige voorzichtigheid want de verbetering is de laatste jaren wel minder uitgesproken. De kwaliteit van de waterbodems is nog ondermaats, al wordt ondertussen een betekenisvolle verbetering vastgesteld. Bestrijdingsmiddelen blijven de kwaliteit van het oppervlaktewater onder druk zetten.

Je kan er meer over lezen in de Nieuwsbrief NR 13 van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) of je kan het rapport downloaden.
Meer nitraat in oppervlaktewater

In hetzelfde jaarrapport water van de Vlaamse Milieumaatschappij staat ook dat de nitraatnorm in oppervlaktewater tijdens de winter 2009-2010 vaker overschreden werd dan het jaar voordien. Dat wijst op meer mestlozingen. In het meetnet Mestactieplan werd de norm van 50 mg nitraat per liter in 2009-2010 in 33 procent van de gevallen overschreden tegenover 28 procent het jaar voordien.
Vooral in de bekkens van de IJzer en de Maas is er sprake van een stijging. In het IJzerbekken bedroeg het percentage overschrijdingen 69 tegenover 45 het jaar voordien. In het Maasbekken was er een stijging van 30 tot 47 procent. In de negen andere bekkens was er een stabilisatie of een verbetering van de situatie. Een duidelijke verbetering deed zich voor in het bekken van de Boven-Schelde (van 48 tot 31 procent).

Volgens de Bond Beter Leefmilieu is dit te wijten aan de kwijtschelding in 2009 van de boetes voor de zwaarste overtreders voor 2007 en 2008 en het feit dat sindsdien geen sancties meer werden voorzien. De motivatie bij de landbouwers om zich te houden aan de lozingsnormen zou daardoor duidelijk ondermijnd zijn. Maar het fundamentele probleem blijft evenwel het te grote mestoverschot, zolang dit niet opgelost geraakt zal de druk op de waterkwaliteit te groot blijken.
Volgens de Boerenbond is de toename van het aantal overschrijdingen van de nitraatnorm eerder in verband te brengen met weersomstandigheden en moet de evolutie over meerdere jaren bekeken worden. Maar verdere verbetering moet er - ook volgens de Boerenbond - de volgende jaren zeker zijn.
Libel symbool voor 20 jaar Aquafin

Aquafin, in 1990 opgericht door het Vlaamse Gewest om in Vlaanderen versneld werk te maken van de bovengemeentelijke waterzuiveringsinfrastructuur, viert dit jaar zijn 20ste verjaardag. In die twee decennia is de zuiveringsgraad in Vlaanderen meer dan verdubbeld. Als symbool voor deze bijzondere verjaardag koos Aquafin de libel, een zeer vervuilingsgevoelig waterdiertje dat de laatste tijd weer meer te zien is in de buurt van beken en rivieren waarop onze rioolwaterzuiveringsinstallaties lozen.

www.aquafin.be

Extra maatregelen om de toestand van het water in Vlaanderen te verbeteren


Op 8 oktober gaf de Vlaamse Regering op voorstel van Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur, haar definitieve goedkeuring aan bijkomende maatregelen om de volgende zes jaar de toestand van het water in Vlaanderen te verbeteren. De maatregelen maken deel uit van de stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas die opgesteld zijn in uitvoering van de Europese kaderrichtlijn Water. Vlaanderen moet nog heel wat inspanningen leveren om te voldoen aan de vereiste doelstellingen.
Voorbeelden van bijkomende maatregelen zijn de aanleg van bufferstroken, de sanering van waterbodems, het herstel van de oorspronkelijke structuur van waterlopen, de opheffing van vismigratieknelpunten, de aanleg van overstromingsgebieden of de optimalisering van de afvalwatersanering.
Omwille van de zeer hoge kostprijs van enkele bijkomende maatregelen werden 21 speerpuntgebieden geselecteerd waar de inspanningen gebundeld zullen worden tot integrale waterprojecten. Bedoeling is in zeven van deze speerpuntgebieden tegen 2015 een voor Europa goede staat bereiken en in acht van de speerpuntgebieden een goede toestand benaderen. De expertise uit deze projecten zou nadien ook een snellere aanpak moeten toelaten.

De definitieve plannen kunnen binnenkort geraadpleegd worden in de gemeente- of provinciehuizen of via de website www.ciwvlaanderen.be.
De Schelde, een stroom natuurtalent

De brochure ‘De Schelde, een stroom natuurtalent’ gaat over de unieke Scheldenatuur, de retour van verloren gewaande landschappen en natuurlijke processen, over een regio die leeft op het ritme van de rivier die haar doorkruist, over de weg die we moeten afleggen zodat de natuur op eigen benen kan staan, over de juiste koppelingen tussen natuurherstel en diverse maatschappelijke behoeften en belangen.
Al deze facetten komen beknopt aan bod in de brochure.
Laat je verrassen door deze stroom natuurtalent!

Je kan de brochure bestellen via de website van Agentschap voor Natuur en Bos.
Nieuwe Zennegatbruggen voor fietsverkeer van en naar Mechelen

Aan het Zennegat in Mechelen is het startschot gegeven voor de bouw van twee nieuwe bruggen. De bruggen zijn van groot belang voor zowel het functionele als het recreatieve fietsverkeer in de regio. De jaagpaden langsheen Rupel, Dijle, Zenne en Kanaal Leuven-Dijle worden bijzonder intensief benut door fietsers en wandelaars. Het Zennegat ligt op het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk waarin jaagpaden een belangrijke rol spelen. Fietsers zullen vanuit Rumst en bij uitbreiding zelfs vanuit Boom via de jaagpaden en de nieuwe bruggen naar Mechelen kunnen rijden. Het ligt op de route die het woon-werk- en het woon-schoolverkeer veiliger en comfortabeler maakt.
Ter vervanging van de voorlopige, vlottende brug komt er nu een nieuwe kleine beweegbare fietsers- en voetgangersbrug over het Kanaal Leuven-Dijle. Iets verderop wordt een vaste fietsers- en voetgangersbrug gebouwd over de Zenne. Bij het ontwerpen van beide nieuwe bruggen is bijzondere aandacht besteed aan de inpassing in de omgeving.
Het Zennegat is immers niet alleen beschermd als landschap, maar heeft ook een hoge natuurwaarde. De nieuwe bruggen werden ontworpen door het gerenommeerde Frans-Oostenrijkse architectenbureau Feichtinger Architectes.

Meer info: www.wenz.be/Nieuws/news263.html - www.feichtingerarchitectes.com/news_detail.php/2/38
Kruibeke, Bazel en Rupelmonde: op pad in de polder

Op een boogscheut van Antwerpen ligt het toekomstig gecontroleerd overstromingsgebied van Kruibeke, Bazel en Rupelmonde. Binnenkort wandel je er over kilometerslange nieuwe dijken, langs het weidevogelgebied en de elzenbroekbossen, vergaap je je aan de enorme in- en uitwateringsconstructies, steek je wat op over nieuwe getijdennatuur langs de Schelde…

Wil je dit unieke gebied graag nu al leren kennen?
Neem dan gerust contact op met Waterwegen en Zeekanaal.
Zij organiseren voor jou een bezoek op maat! Je ontdekt hoe veiligheid, natuur en recreatie er hand in hand gaan.

Alle info: Waterwegen en Zeekanaal, Afdeling Zeeschelde
Lange Kievitstraat, 111-113, bus 44 - 2018 Antwerpen
Tel. 03 224 67 11 - www.gogkbr.be
Test met stroom uit golfslag Noordzee

In de zomer van 2012 start voor de kust van Oostende een testinstallatie om stroom uit golfslag te produceren. Indien de testen positief zijn, kan men op termijn denken aan het commercialiseren van deze technologie - bijvoorbeeld tussen de windturbines op de Thorntonbank. Het project gaat uit van een consortium van Vlaamse industriële partners en de Universiteit Gent. De Vlaamse overheid geeft 2,4 miljoen Euro steun aan dit initiatief.

Uit: Beleid.flits 271 – 22 september 2010 van Natuurpunt
In Vlaanderen is zeer weinig water beschikbaar

Afhankelijk van de methode blijkt dat er gemiddeld in Vlaanderen en Brussel jaarlijks tussen 1.100 en 1.700m³ water per persoon beschikbaar is. Slechts enkele Westerse landen beschikken over nog minder water per inwoner (Italië en Tsjechië). Zelfs in landen als Spanje, Portugal en Griekenland is de waterbeschikbaarheid per inwoner groter dan in Vlaanderen en Brussel.
De belangrijkste oorzaak van die lage waterbeschikbaarheid is de grote bevolkingsdichtheid in Vlaanderen en Brussel. Het beschikbare water moet over een groot aantal inwoners verdeeld worden, terwijl de oppervlakte beperkt is. Verder zijn er ook geen heel grote rivieren die Vlaanderen binnenstromen. Ook in Vlaanderen is het dus belangrijk om zuinig en efficiënt met het beschikbare water om te springen.

We lazen dit bericht op de website van de Vlaamse Milieumaatschappij.
Eerste spadesteek Scaldissluis in Gent

Waterwegen en Zeekanaal NV en de Stad Gent willen de gedempte Nederschelde tussen het Bisdomplein en de Nieuwbrugkaai opnieuw openleggen om zo de historische samenvloeiing van de Leie en de Schelde te herstellen. De komst van de Scaldissluis op de Oude Beestenmarkt is een essentiële tussenstap binnen dit project.
De nieuwe sluis, die gebouwd wordt door Waterwegen en Zeekanaal NV is noodzakelijk omdat het waterpeil in het stadscentrum 1,10m hoger staat dan aan de Nieuwbrugkaai.
Door de komst van de Scaldissluis kunnen pleziervaartuigen met beperkte doorvaarthoogte in de toekomst een historische rondvaart maken. Wie Gent liever met de kajak of kano verkent, kan gebruik maken van de bootjesglijbaan net naast de sluis.
Er komt ook een multifunctioneel gebouwtje, waarin de bediening van de sluis, publiek sanitair en voorzieningen bij het plein onderdak krijgen.
Niet alleen opvarenden zullen plezier beleven aan de nieuwe sluis. De Oude Beestenmarkt aan de Scaldissluis krijgt een verkeersluw karakter met terrassen onder de bomen. Omstanders zullen dus van op de eerste rij kunnen toekijken hoe plezierbootjes door de sluis varen.

De werkzaamheden gingen onlangs van start. Na het archeologisch onderzoek (Stad Gent) en de rioleringswerkzaamheden (TMVW) zal het ongeveer twee jaar duren om de nieuwe Scaldissluis en het bedieningsgebouw te bouwen.

Meer info bij Waterwegen en Zeekanaal NV of bij de Stad Gent.

Natuurpunt krijgt het beheer over OCMW-bossen in regio Mechelen


Het OCMW van Mechelen heeft het beheer van al haar bossen in Mechelen en de buurgemeenten (300ha) overgedragen aan Natuurpunt. Ook enkele bossen in Vlaams-Brabant komen onder het beheer van Natuurpunt. Zo ondermeer het Steentjesbos, het Weisetterbos en percelen in het Rotbos te Kampenhout. De totale oppervlakte beheerd natuurgebied in Kampenhout zal met deze uitbreiding stijgen van 130ha naar meer dan 200ha.
Natuurpunt was al langer vragende partij om het beheer van de bossen van het OCMW over te nemen. Omdat het bosbeheer geen kerntaak is van het OCMW en omdat de bossen niet verkocht mogen worden, heeft het OCMW van Mechelen voor deze oplossing gekozen. Een voorbeeld dat navolging verdient! Na de effectieve beheersoverdracht van de verschillende bossen zal Natuurpunt vooral werken aan het verbeteren van de toegankelijkheid en het verhogen van de biodiversiteit.

www.natuurpuntkampenhout.be

Grenzeloze Schelde publiceerde een wandelgids voor het Weisetterbos en organiseert er op aanvraag ook wandelingen.
Wandelen met Coördinatie Zenne en Grenzeloze Schelde

De wandelgidsen 'Zoektocht naar een rivier' omvatten een uitgewerkte wandeling in een rivier/beekvallei in het Scheldestroomgebied (voorlopig voornamelijk in de vallei van de Zenne en haar bijrivieren). De thema's natuur, waterbeheer, de geschiedenis van de waterloop,... komen aan bod.

Er zijn een 15-tal wandelgidsen, o.a. voor het Weisetterbos, de Zenne in Anderlecht, de Zenne en het kanaal in Brussel, het Zennegat in Mechelen, enz.
De wandelgidsen zijn te koop in het info- en documentatiecentrum (€0,50/wandelgids) of je kan ze downloaden.
Je vindt ze op www.coordinatiezenne.be/wandelingen.htm of
www.gs-esf.be/NL/GS-publicaties.htm.

Je kan de wandelingen ook maken met een gids, wel op afspraak en aan het tarief van €55 per groep van max. 25 deelnemers. Zowel schoolgroepen als verenigingen, vriendengroepen, familiegroepen, … zijn welkom.

Interesse? Neem dan contact op!
Kwaliteitslabel stiltegebied uitgereikt

Op 19 september 2010 werd/wordt het kwaliteitslabel Stiltegebied uitgereikt aan een gebied langs de Scheldeoevers in Bornem. Na Gerhagen in Tessenderlo is dit het tweede gebied in Vlaanderen dat een dergelijk kwaliteitslabel ontvangt. Met de uitreiking van dit kwaliteitslabel Stiltegebied wil minister Schauvliege het belang onderstrepen van die gebieden in Vlaanderen waar nog overwegend natuurlijke geluiden te horen zijn.

Meer informatie over Stiltegebieden vindt u op www.stiltegebieden.be.
Ecologische voetafdruk van de gemiddelde Vlaming

In het rapport Ecologische voetafdruk van Vlaanderen: we leven boven onze stand liet MIRA voor het eerst de ecologische voetafdruk van de gemiddelde Vlaming berekenen (voor het jaar 2004!). De gemiddelde Vlaming had een ecologische voetafdruk van 6,3gha (globale hectare); daar waar de Vlaamse biocapaciteit 1,3 gha bedraagt en die op wereldniveau 1,8gha. Als iedereen zou leven zoals wij, hebben we dus meer dan drie aardbollen nodig.
Inhoud

De Milieuboot vzw
De Gheeststraat 16 -
9300 Aalst - tel. 053 72 94 20 - fax 053 80 87 43
E-mail - www.milieuboot.be

Reacties op de nieuwsbrief en/of voorstellen voor artikels zijn welkom via e-mail.

De werking van De Milieuboot wordt gesteund door het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid. Redactie: Dolores Baita, Christine Braet,
Annelies De Graeve, Mieke De Leeuw, Peter D'Herde
Kathleen Van Damme, Martine Van de Vijver

Vormgeving: Els Vanhaeght & Angelique Corthals

ICT consultancy: Gunter Van Dyck, Kenneth Demaret