|
 |
Met zijn Natuurrapport NARA-T 2014 analyseert het Instituut voor Natuur- en
Bosonderzoek (INBO) de ecosysteemdiensten in Vlaanderen.
Vlaanderen is een kleine, verstedelijkte regio waar de natuur en dus de levering
van ecosysteemdiensten onder druk staat.
Ecosysteemdiensten zijn de voordelen die de maatschappij van de natuur - van ecosystemen -
ontvangt, zoals voedselproductie, klimaatregulatie, bestuiving door insecten,
bescherming tegen overstromingen, luchtzuivering of groene ruimte voor recreatie.
Het INBO onderzocht de toestand
en trend van 16 ecosysteemdiensten in Vlaanderen en stelde vast dat voor 15 van
de 16 diensten het aanbod momenteel niet voldoet aan de maatschappelijke
vraag. Bovendien is voor de helft van die ecosysteemdiensten het aanbod de
voorbije jaren nog verder gedaald.
Maarten Stevens, coördinator van het INBO Natuurrapport 2014:
“Door maatschappelijke uitdagingen door een ecosysteemdienstenbril te bekijken,
merk je hoe natuur en economie niet elkaars tegenpolen moeten zijn, maar net
elkaar kunnen versterken. Als samenleving kunnen we dan ook heel wat voordeel
halen uit het behoud en herstel van die ecosysteemdiensten. Bepaalde
ecosysteemdiensten zijn zelfs van fundamenteel belang voor de ondersteuning
van het leven op aarde.”
Vaak wordt een groot aantal van de ecosysteemdiensten bij beslissingen door
overheden, bedrijven of particulieren, niet of onvoldoende in rekening gebracht
omdat hun waarde voor de samenleving en de economie nauwelijks gekend is. Nochtans
raken ecosysteemdiensten aan de kern van heel wat thema’s die de voorbije jaren
steeds meer Vlamingen beroeren:
-
Overstromingsrisicobescherming
Bewoonde gebieden hebben in Vlaanderen regelmatig te kampen met overstromingen o.a.
omdat er niet genoeg overstromingsgebieden zijn: ongeveer 4% overstroomt nog
minstens eens op de 100 jaar. Binnen die 4% woont naar schatting 1% van
de bevolking. Toch wordt slechts een klein deel van die 4% formeel aangeduid
als overstromingsgebied.
Overstromingsgebieden verminderen niet enkel het risico op overstromingen,
zij leveren ook andere ecosysteemdiensten zoals recreatie, een betere
waterzuivering en soms ook voedselvoorziening.
-
Luchtzuivering
De mate waarin onze natuurlijke ecosystemen de lucht kunnen zuiveren staat
niet meer in verhouding tot de luchtvervuiling die menselijke activiteit
veroorzaakt. Fijn stof leidt in Vlaanderen jaarlijks tot een verlies van
79.500 gezonde kwaliteitsvolle levensjaren en is verantwoordelijk
voor 70% van de door milieuverontreiniging veroorzaakte ziektelast.
Ecosystemen helpen om die welzijns- en welvaartsverliezen te beperken.
Zo vangen bomen door hun groter volume en bladoppervlakte 2 tot 16 maal
meer fijn stof dan heide en grasland.
-
Voedselproductie
In totaal wordt op 45% van de landoppervlakte in Vlaanderen voedsel
geproduceerd. Zonder ingevoerd voedsel zouden we 60% van de landoppervlakte
moeten bewerken om te blijven voldoen aan onze huidige voedingsconsumptie.
We gebruiken echter vooral industriële landbouwtechnieken die een reeks
andere belangrijke ecosysteemdiensten nadelig kunnen beïnvloeden.
Agro-ecologische landbouw komt de levering van die andere ecosysteemdiensten
meer ten goede. Toch wordt die op slechts 1% van de voedselproductieoppervlakte
in Vlaanderen toegepast.
-
Groene ruimte
21% van de Vlamingen beschikt niet over buurtgroen (binnen de 400 m wandelafstand)
of wijkgroen (binnen de 800 m), de overige 79% wel. Recreatie en
beweging in de groene open ruimte heeft niet enkel belangrijke voordelen
op het vlak van gezondheid. Het creëert ook een economische meerwaarde en
bijkomende arbeidsplaatsen.
Wanneer het beleid voor een keuze staat, bijvoorbeeld bij infrastructuurprojecten
of herinrichting van de open ruimte, is het belangrijk dat de gevolgen van die
keuzen voor ecosysteemdiensten, en hun welzijns- en welvaartseffecten, duidelijk
zijn. Een economische benadering - wat kost het verlies van ecosysteemdiensten ons
en wat levert het op? - kan daarbij soms verrassende inzichten opleveren,
vooral wanneer het gaat om kleinere ingrepen in de omgeving. De economische
return om open ruimte niet vol te bouwen en zo een stadskern voor overstromingen
te behoeden kan enorm zijn. Maar men mag zich niet blindstaren op alleen de
economische waarde van de natuur. Er bestaan ook andere waarden die vaak niet
in euro’s uit te drukken zijn.
Investeren in natuur en ecosysteemdiensten is dan ook meer dan louter een
kostenverhaal. Het is een voorwaarde voor duurzame economische welvaart en
voor gezondheid en welzijn, zowel voor de huidige als voor volgende generaties.
Tussen nu en 2016 zal het INBO in het kader van de natuurrapportering nagaan
op welke wijze de beleidsmakers aan de slag kunnen om
beter rekening te houden met ecosysteemdiensten in het beleidsproces.
Download het syntheserapport van de INBO site
|
Terug